Çek ve senedin yerini POS aldı

ERZURUM gazetesi

Vadeli ticari işlemlerde uzun yıllar ödeme aracı olarak kullanılan çek ve senet yerini elektronik ödeme sistemine bırakıyor. Karşılıksız çek sayısındaki sert düşüşün ardından 'POS cihazı' çıktı. Ocak-nisan döneminde karşılıksız çek sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 47.7, küresel krizin en ağır dönemi olan 2009'un ilk dört ayına göre ise yüzde 74.4 azaldı. Bu yılın ilk 5 ayında vadesinde ödenmediği için protesto edilen senetler ise yılın aynı dönemine göre tutar bazında yüzde 23 geriledi. Karşılıksız çek ve protestolu senet sayılarındaki bu keskin düşüşün ardında pek çok neden yatıyor. Ancak bunlar içinde en etkili olanı, iş hayatında 'taksitin' cazibesiyle kurumsal kredi kartlarına yönelinmesi ve çek kullanımının bu paralelde azalma...

Kriz yılı 2009'un ilk yarısında aylık bazda 200 bine yaklaşan karşılıksız çek sayısı, bu yılın nisan ayında 38 bin 898'e geriledi. Bankaların MB'ye yaptığı bildirimlere göre, 2009 yılının ilk dört ayındaki toplam sayısı 710 bin 807 adede ulaşan, 2010'un aynı döneminde 347 bin 944 olan karşılıksız çek sayısı, bu yılın aynı döneminde sadece 181 bin 963 adet olarak gerçekleşti.

Geçen yıl ilk 4 ayında 1 milyar 968 milyon lira tutarında 402 bin 648 senet protesto edilirken, bu yıl aynı dönemdeki sayı 280 bin 849, tutar ise 1 milyar 494.6 milyon lira oldu. İlk 5 ay itibarıyla protestolu senetlerin tutarı ise yüzde 22.6 düşüşle, 1.8 milyar TL'ye geriledi. Karşılıksız çek ve protestolu senette düşüş çok açık. Peki genel olarak çek ve senet kullanımında durum ne? Senede dair net rakamlara ulaşmak mümkün olmasa da Bankalaları Takas Odalarında Mahsuplaşmaya Tabi Tutulan Çekler'e bakıldığında çek kullanımında düşüş yaşandığı net biçimde ortaya çıkıyor. 2006 yılında çek sayısı 23.5 milyon adetken bu rakam 2011 Mayıs itibarıyla son 12 aylık olarak 18.5 milyon adede geriledi. Çek ve senet kullanımındaki düşüşün yerini ise kurumsal kredi kartları aldı.

BDDK verilerine göre 2011 yılının Nisan ayı itibarıyla kurumsal taksitli kredi kartlarının kullanımı yüzde 116.7 oranında arttı. Ticari kredi kartı uygulaması Türkiye'de Ekim 2004 tarihinde başladı. İlk yılında 141 milyon TL olan kurumsal kredi kartları büyüklüğü 2011 yılında ie yıllık bazda 1.917 milyon TL seviyesine ulaşmış durumda.

İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Jak Eskinazi de rakamların net olarak gösterdiği gelişmeyi, çek ve senet kullanımının yerini POS cihazının aldığını şu sözlerle anlattı:

"Karşılıksız çekteki düşüş ödeme enstrümanlarındaki değişikliğe bağlı. Bunun nedenlerinden birincisi; artık bankalar herkese çek karnesi vermiyor. Eskiden herkese çek karnesi verdikleri için bu karşılıksız çek oranları artıyordu. Çek karnesi taşıyan kişi sayısı azalınca karşılıksız çek miktarı otomatik olarak düştü. Şu anda bankalar ancak pozisyonu iyi müşterisine çek veriyor.

Geçen seneden beri her çek karnesi almada bazı zorluklar çıkarıldı ve çek karneleri için ücret almaya başladı bankalar. Bu durum şirketlerin açık hesaplarını çoğalttı. Senet konusunda ise; kullanımı gittikçe azaldığı için protesto edilen senetlerin oranı azalıyor. Ancak, artık çek-senet yerine tüccar bankadan POS cihazı alarak, kredi kartına taksit yapmaya başladı. Enstrüman değişti, artık bütün tahsilatçılarda POS cihazı var." DÜNYA