Erzurum’un düşündürücü tarım gerçeği

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, ülkemizde nadasa çok büyük tarım alanları ayrıldığını, bunun çok önemli bir ekonomik kayıp olduğunu bildirerek, “Gıdanın bu kadar hayati olduğu, toprağın her karışının önem taşıdığı bir sürece girdiğimiz günümüzde, İstanbul’un 8 katı bir alanı nadasa bırakmamız kabul edilebilir değildir” dedi.
 Bayraktar, yaptığı açıklamada, kurak ve yarı kurak alanlarda toprakta yeterli suyun temini için çok büyük alanların nadasa bırakıldığını belirtti. “2000-2013 döneminde yüzde 14,1 azalmayla nadasa bırakılan alanlar, 4,83 milyon hektardan, 4,15 milyon hektara inse de hala çok büyük” diye Bayraktar, nadas alanlarının ekilen alan içindeki payının da bu dönemde yüzde 18,3’ten yüzde 17,4’e düştüğünü vurguladı. Türkiye’nin 23,81 milyon hektarlık toplam tarım alanının 15,62 milyon hektarının tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin ekimi için kullanıldığını bildiren Bayraktar, meyve alanlarına 3,23 milyon hektar, sebze alanlarına 0,81 milyon hektar, süs bitkilerine ise 4 bin 504 hektar alanın ayrıldığını, nadasa ayrılan alanın meyve, sebze ve süs bitkilerine ayrılan toplam alanı geçtiğini belirtti.
“DÜNYADA TARIM ALANLARI OLAĞANÜSTÜ DEĞER KAZANDI”
Şemsi Bayraktar, şunları kaydetti: “Nadas alanlarında görülen bu azalma, yeterli görülmemeli. Çünkü hala nadasa bırakılan alanın büyüklüğü olağanüstü boyutlarda. Dünyada hiçbir gelişmiş ülke bu kadar tarımsal alanı, bir yıl boş tutmaz. Bir şekilde değerlendirir. Günümüzde gıda, enerjiyle birlikte gittikçe stratejik bir hal almaya başladı. Tarım alanları, olağanüstü değer kazandı. Dünya nüfusu 7,3 milyara yaklaştı. Nüfusun 2050’de 9 milyarı aşacağı tahmin ediliyor. Başta Çin olmak üzere, gelişmekte olan birçok ülkenin beslenme rejimleri değişti. İnsanlar, şimdi çok daha fazla gıda tüketiyor. Bu kadar nüfusu besleyebilmek için tarım ve gıda ürünü üretiminin 2050’ye kadar yüzde 60 oranında artması gerekiyor. Tarım alanları artmıyor. Dünyadaki toplam tarım alanı 1,5 milyar hektar dolaylarında.
 Bütün bunlara rağmen, ülkemizde 4,15 milyon hektar alanı nadasa bırakıyoruz. 130 milyona yakın nüfusu olan Japonya’nın tarım alanlarının yaklaşık 5 milyon hektar, dünyanın en büyük gıda ve tarım ürünleri ihracatçılarından Hollanda’nın 1,3 milyon hektar tarım alanı olduğunu göz önümüze aldığımızda nadasa ayrılan alanın büyüklüğü daha iyi ortaya çıkıyor. Nadasa bıraktığımız alan tüm topraklarıyla Hollanda, İsviçre, Danimarka büyüklüğünde. Belçika’nın, Ermenistan’ın, Arnavutluk’un 1,5 katına yaklaşıyor. İsrail’in iki katı. Lübnan’ın, Kıbrıs adasının 4 katı. 50 milyona yakın nüfuslu Güney Kore’nin yarısına yakın.
 Gittikçe daha önemli bir hale gelen tarım ürünleri ve gıda üretiminde, tüm iç kaynaklardan olduğu gibi nadas alanlarından da yararlanma zorunluluğu var.”
İLLERE GÖRE NADAS ALANLARI
 Bayraktar, ülkemizde düşen yıllık yağış miktarının nadas alanlarının büyüklüğünde etkili olduğunu belirtti.2013 yılında Konya’da 586 bin 562, Ankara’da 332 bin 144, Sivas’ta 325 bin 657, Kayseri’de 216 bin 197, Çorum’da 190 bin 220, Şanlıurfa’da 187 bin 570, Eskişehir’de ise 184 bin 856 hektar alanın nadasa bırakıldığını belirtti. Toplam nadas alanlarının yarıya yakınını barındıran bu 7 ilin dışında, Yozgat ve Kırşehir’in nadas alanlarının 150 bin hektarı, Aksaray, Kırıkkale, Van, Ağrı ve Erzurum’un nadas alanlarının 100 bin hektarı geçtiğini vurgulayan Bayraktar, Batman’da 853, Zonguldak’ta 841, Siirt’te 822, Osmaniye’de 306, Edirne’de 273, Hatay’da 217, İstanbul’da180, Tekirdağ’da 104, Düzce’de ise 5 hektar alanın nadasa bırakıldığını, Bartın, Rize ve Trabzon’da nadasa hiç alan ayrılmadığı bilgisini verdi.
 NADAS ALANLARININ AZALTILMASI İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR
 Nadas alanlarının azaltılmasında o bölgeye düşen yılık yağış toplamı ve sulamanın önemli rol oynadığını, Konya Ovası Projesi (KOP) ve Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) gibi büyük sulama yatırımları öngören dev projelerin bir an önce tamamlanması, tarım topraklarının nadasa bırakılmaktan kurtarılması gerektiğini vurgulayan Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“1980-1994 yılları arasında uygulanan Nadas Alanlarının Daraltılması (NAD) Projesi kapsamında, nadas alanları kullanılması özellikle mercimek ve nohut üretimini artırmıştır. Ancak, 1994 yılından itibaren Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) yemeklik tane baklagilleri alım kapsamından çıkarması nedeniyle, mercimek ve nohutta ekim alanları ve üretimi azaldı.
Proje başlangıcında 8 milyon hektar dolayında olan nadas alanları, 1994 yılı itibarıyla 5,2 milyon hektara indirildi. Burada nadas alanlarının yemeklik ve yemlik baklagil ekimi ile değerlendirilmesi amaçlanmıştı. Projeyle mercimek, fiğ ve nohutta büyük üretim artışları sağlandı.
Günümüzde de tarım arazilerinin bir kısmını nadasa bırakmak zorunda kalan bazı illerimiz önemli ölçüde yer ayıran illerimiz fiğ, nohut ile yağ bitkisi aspir gibi çeşitli alternatif bitkiler üzerinde durarak bu alanları azaltmaya çalışmaktadırlar.”
Bu bağlamda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın, nadas alanlarında yağ bitkisi yetiştirilmesini teşvik ettiğini ve alım garantisi verdiğini bildiren Bayraktar, “Bu çerçevede aspir bitkisi önemli oranda desteklendi. Son yıllarda aspir üretimde artış sağlandı” dedi.
 Yıllık yağış ortalamasının düşük olduğu yarı kurak tarım alanlarında yağışa bağımlılık ve sulama suyunun yokluğunun, geleneksel nadas-buğday üretim yöntemi dışındaki ekim sistemlerini engellediğini, tarımsal ürünlere, artan nüfusa paralel olarak artan talep karsısında, nadas alanlarından her yıl ürün almanın yollarının arandığını belirten Bayraktar, şunları kaydetti:
“Tarım alanlarımızda uygulanan nadasın amacı, toprakta yeterli nemin sağlanabilmesi ve yabancı otların yok edilmesi yanında toprağın besin maddeleri yönünden iyileştirilmesidir. İç Anadolu bölgemizde lokal bazı bölgeler ile özel mikroklimalar hariç, özellikle Konya bölgesinde yıllık yağış ortalamasının düşük olması sonucu, toprakta yeterli nemin sağlanamıyor, üreticimiz, tarlasını nadasa bırakmak zorunda kalıyor. Nadas döneminde sürüm tekniğine uygun ve zamanında yapılırsa düşen yağışın yarısı, zamanında yapılmaz ve hatalı yapılırsa, düşen yağışın üçte biri toprakta nem olarak tutulabiliyor. Bundan dolayı nadasa bırakılacak tarlada sürüm zamanında ve tekniğine uygun yapılmalıdır.
 KOP, GAP gibi projelerinin bir an evvel tamamlanırsa üreticimiz, özellikle Konya bölgesinde buğday-nadas veya ayçiçeği- nadas sisteminden vazgeçip, ürün desenini de değiştirebilir.”