Fırıncılıkta kadın damgası

Erzurum'da bir fırında çalışan 5 ev hanımı yaptıkları kete, lavaş türü ekmeklerle erkek ustalara taş çıkartıyorlar. Erkeklerin yoğun olarak çalıştığı ekmek üretim sektörüne Erzurum'da kadınlar el attı. Erzurum'da ilk defa fırıncılık yapan kadınlar görenleri şaşırttı. Sahur vakti fırına gelerek çalışmaya başlayan 5 ev hanımı kadın, sabah saat 08. 00'a kadar durmadan çalışıyorlar. Günde birlerce kete, tandır ve lavaş ekmeği yapan maharetli ev hanımları, erkekleri kıskandırdı. Fırında çalışan kadınlar, "Erkekler bizi kıskanıyorlar. İlk başlarda kadının fırında ne işi var diye tepki gösterdiler. Fırında daha başarılı ve tertipli düzenli çalıştığımız için zamanla bunu kabul ettiler. Son yıllarda bazı fırınlarda da kadınlar çalışmaya başladı, ama bunu öncülük eden bizleriz" dediler.

Fırında çalışarak geçimini sağlayan kadınlar, “Fırında çalışmak dışardan görüldüğü kadar kolay değil. Özellikle Ramazan'da ateşin başında durmak çok kötü etkiliyor. Ama biz bunlara alıştık ve erkeklerden daha iyi iş çıkardık. Patronumuz da bizden çok memnun. Eşlerimizden daha fazla para kazanıyoruz ve yaptığımız ekmeklerden, kendi ekmek paramızı kazanıyoruz. Günde binlerce kete, tandır, lavaş ekmeği yapıyoruz. Bizim yaptığımız ekmekler daha lezzetli olduğu için talep daha fazla oluyor." dediler.

ERZURUM’UN ASIRLIK SOFRA KÜLTÜRÜ: LAVAŞ

Erzurum’da tandırda kadınlar tarafından yapılan lavaş, Türk mutfağının geleneksel ekmeği. UNESCO tarafından dünya somut olmayan kültürel miras listesine alınmıştı, ancak Türkiye’nin değil Ermenistan’ın kültürel mirası olarak. Azerbaycan’ın itirazı üzerine UNESCO lavaşı Ermenistan mutfağına has bir gıda türü olmaktan çıkarmıştı.

Kebap, dürüm, çiğköfte. Bu yemekleri çoğu zaman geleneksel lavaş ekmeği tamamlıyor. UNESCO lavaş ekmeğini dünya somut olmayan kültürel miras listesine almıştı. Hal böyle iken Azerbaycan’ın itirazı üzerine aradan 24 saat geçmeden UNESCO konvansiyonu uyarınca kaydedilen dosya ismi değiştirildi ve böylece lavaş, Ermenistan mutfağına has bir gıda türü olmaktan çıktı. Aslında Türkiye ve Azerbaycan lavaş için ortak proje hazırlığındaydı. İki ülke lavaşın kültürel miras sayılabilmesi için UNESCO’ya ortak dosya verecekti. Ancak Erivan yönetimi daha erken davranmıştı. Azerbaycan Kültür Bakanlığı da lavaş kararı ile ilgili olarak, “Komitede yapılan toplantı neticesinde, bir yiyecek türünün, Ermenistan topraklarında pişse bile Ermeni halkına has sayılamayacağı sonucuna vardık” açıklamasını yapmıştı. Lavaş yıllar önce şarkılara da konuk oldu sanatçı Burhan Çaçan ‘Erzurum Yapıları’ adlı şarkısında lavaş ile ilgili, ‘Erzurum’un Dadaşı Dürüm Eder Lavaşı’ ve ‘Yine Burnuma Geldi Lavaşın Kokuları’ sözlerine yer vermişti.

‘150 YILDIR ERZURUM’DA YAPILIYOR’

Lavaş ekmeği, lokantalar ve işyerleri haricinde sofralarda da yerini koruyor. Erzurum’da lavaş tandırı işleten Kasım Gök, Lavaş ekmeğinin Erzurum yöresine has bir gıda türü olduğunu söyleyerek, “Ben 50 yıldır bu işin içindeyim. Ermenilerle kesinlikle bir alakası yok. Ben 100 yaşında ustaları da gördüm. Bildim bileli en az 150 yıldır bu lavaş ekmeği Erzurum’da yapılıyor. Türk kültürünün bir ürünüdür lavaş.” ifadelerini dile getirdi.