Tırpancılar teknolojiye direniyor

ERZURUM (İHA) - Nüfusunun yaklaşık yüzde 35’i tarım sektöründe istihdam olan Türkiye’de, tarlada çalışanların en büyük yardımcısı olan orakçı ve tırpancılar, teknolojiye yenik düşmemek için direniyor

Erzurum’un köylerinde özellikle çayır biçimleri tırpanla yapılırken, ekin biçimlerinde ise orak kullanılıyor.

TEKNOLOJİYE DİRENİŞ

Akıllara durgunluk verecek şekilde gelişen ve ilerleyen teknoloji, alışkanlıkları, yaşam biçimlerini dönüştürürken birçok meslek de ekonomik koşulların değişmesinden dolayı unutulmaya yüz tutuyor. Traktör, biçerdöver ve ot biçme makinesi gibi modern araçların kullanılması, bir dönemin gözde mesleklerinden olan oraçkı ve tırpancıların günlük yaşamdan çekilmesine neden oldu.

Bu gün hala bazı yörelerde çok az da olsa kullanılan orak, ekin ve ot biçmede kullanılan, yarı çember biçiminde, yassı, ensiz keskin ağızlı bir bıçak ve bu bıçağa bağlı bir saptan oluşan bir tarım aracıdır. Orağı kullanana, orakla ot, arpa, buğday gibi tarım ürünlerini biçenlere orakçı denir.

Orak kullanımı çok eskidir. Günümüzden 10 bin yıl önce Çayönü insanları orağı kullanmışlardır. Ot saplarını ve buğday saplarını kesmek için kaburga kemiği içersine özenle yerleştirilmiş çakmaktaşlarının özel bir biçimde tutturulmuş olmaları, bunların orağın yaptığı işlere benzer işlerde kullanıldıklarını kanıtlar. Hayvanların çene kemiklerine çakmaktaşları yerleştirilerek de orak yapılmıştır. Çayönü'nde yapılan kazılarda 6 adet boynuzdan orak, 1 adet çakmak taşından orak taşı, 5 adet boynuzdan orak sapı bulunmuştur.

TIRPAN

Tırpan ise, uzun bir sapın ucuna tutturulan, ot, arpa, buğday gibi ekinleri biçmeye yarayan hafifçe kıvrık, uzun çelik bir bıçaktır. Tırpan sallayanlara, tırpan atanlara, yani tırpanla ot, arpa, buğday gibi tarım ürünlerini biçenlere de tırpancı denir. Böylesine çok uzun yıllar köylülerin, çiftçilerin tarlasında, bağında ve bahçesinde kullandığı orak ve tırpan, insan gücünün yerini makinelerin alması sonucu artık tarihe karıştı. Emek ve zahmet gerektiren orak biçme ve tırpan sallama, çok az zamanda çok iş yapan traktör, biçerdöver ve ot biçme makinesi benzeri modern tarım araçlarının tarım sektöründe kullanılmaya başlanmasıyla orakçı ve tırpancılar işsiz kaldı. Üretim araçlarının değişmesi, üretim ilişkilerinin değişmesini beraberinde getirince tarım sektöründe binlerce yıldır var olan iki meslek de unutulmaya yüz tuttu.